Мэдээллийн түгээмэл хүртээмжийн олон улсын өдөр Дижитал эрин үед байгаль орчны талаар мэдээлэл авах эрхийг баталгаажуулья

Европын Холбооноос Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Эрхэмсэг хатагтай Ина Марчюлёните, Глоб интернэшнл төвийн Удирдах зөвлөлийн дарга Эрхэмсэг хатагтай Х.Наранжаргал, Хүндэт зочид, Ноёд хатагтай,

Та бүхэнд Өглөөний мэнд хүргэе,

Өнөөдөр миний бие та бүхэнтэй хамтран Мэдээллийн түгээмэл хүртээмжийн Олон улсын өдрийг тэмдэглэж байгаадаа баяртай байна. Энэ өдөр бол хүний үндсэн эрх болох мэдээлэл хайх, хүлээн авах, хуваалцах эрхийг дахин баталгаажуулах өдөр юм.

Энэ жилийн “Дижитал эрин үед байгаль орчны талаар мэдээлэл авах эрхийг баталгаажуулья” гэсэн уриа нь Монгол Улсын хувьд онцгой ач холбогдолтой. Учир нь байгаль орчин бол тус улсын ондоошил,  амьжиргааных нь гол эх үүсвэр төдийгүй уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилт, биологийн олон янз байдлын алдагдлын эсрэг тэмцлийн тэргүүлэх зорилт нь болж байгаа юм.  

Мэдээлэл авах нь тансаг хэрэглээ биш юм. Энэ нь ардчилсан засаглалын тулгын чулуу, хариуцлагын хэрэгсэл, тогтвортой хөгжлийн хөдөлгөгч хүч юм. Энэ нь иргэдэд нийгмийн амьдралд бүтээлчээр  оролцох, нийтийн нөөц баялгийн ашиглалтад хяналт тавих, байгаль орчны шударга ёсыг шаардах зэрэг олон боломжийг олгоно.

Энэхүү эрхийг Монгол Улс Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуулийн 2021 оны шинэчилсэн найруулгад тусгаж, байгаль орчны нөлөөллийн үнэлгээ, газар ашиглалт, төрийн худалдан авалтын талаар олон нийтэд нээлттэй, ил тод мэдээлж байхыг хуульчилсан. Энэ хууль нь ил тод, хариуцлагатай, хүртээмжтэй төрийн үйлчилгээг бий болгох чухал алхам болсон.

Монгол Улсын Засгийн газар энэхүү хуулийг хэрэгжүүлэх, түүнтэй холбоотой шинэчлэлийг хийх талаар хүчин чармайлт гаргаж байгаа нь тун сайшаалтай. Хуулийн хэрэгжилтэд хийсэн хяналт шинжилгээний тайлангаас харахад төрийн олон байгууллага цахим хуудасныхаа мэдээллийн хүртээмжийг сайжруулсан байна. 

Гэсэн хэдий ч хууль эрх зүйн талаарх олон нийтийн мэдлэг сул, хүн амын эмзэг бүлгүүдэд дижитал дэд бүтцийг ашиглах боломж хязгаарлагдмал байгаагийн зэрэгцээ байгаль орчны мэдээллийн олдоц нэмэгдэж байгаа хэдий ч,  ихэнхдээ зөрүүтэй,  хуучирсан, ашиглахад төвөгтэй байх зэрэг олон сорилт тулгарсан хэвээр байна. 

Саяхан тохиосон олон сая толгой малыг сүйрүүлсэн зуд турхан зэрэг байгаль орчны хямралын нөхцөлд эдгээр сорилт тулгарч байгаа нь онцгой анхаарал татаж байна. Байгаль орчны талаарх мэдээллийг цаг тухайд нь, үнэн зөв, хүртээмжтэй болгох нь аюулыг эртнээс сэрэмжлүүлэх, гамшгийн эсрэг бэлэн байдлыг хангах, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сөрөн тэсвэрлэх чадавхийг бэхжүүлэхэд нэн чухал юм.

Цахим Монгол (E-Mongolia) зэрэг платформыг хөгжүүлэх замаар хийж буй Монгол Улсын дижитал шилжилт нь дээрх сорилтуудыг арилгах хүчирхэг боломжийг олгож байна. Төрийн 600 гаруй төрлийн үйлчилгээг цахимжуулж, цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө хэмнэж, авлигыг бууруулж байна. Гэсэн хэдий ч цахим үйлчилгээний хүртээмжинд онцгой анхаарал хандуулах шаардлагатай байна. Ахмад настан, хөдөө орон нутгийн иргэд, интернэт холболтгүй хүмүүс, хэнийг ч орхигдуулах ёсгүй.

Нээлттэй мэдээлэл, төсвийн хариуцлага, иргэдийн хяналтыг чухалчилдаг Монгол Улсын Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрийн тэргүүлэх зорилтын нэг нь ил тод байдлыг хангах юм. Энэ чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газар зарим алхам хийж байгаа нь сайшаалтай. 

Гэсэн хэдий ч байгаль орчны тусгай зөвшөөрөл, ашиглалтын гэрээ, газар ашиглалтын шийдвэрийг бүрэн ил тод, олон нийтийн хяналтад байлгахын тулд илүү их зүйлийг хийх боломж байна.

НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын хэлсэн үгийг давтаж, үүгээр яриагаа өндөрлөе.

"Мэдээлэл авах эрх нь хүний үндсэн эрх юм. Энэ нь ил тод байдал, хариуцлага, оролцооны үндэс юм."

Учир нь мэдээлэлтэй хүмүүс л үйлдэл хийж чадна. Хүмүүс үйлдэл хийж байж л бид бүхний хамтаар амьдрах эх дэлхийгээ хамгаалж чадна.

Үүний тулд, НҮБ нь оролцогч бүх талуудтай хамтран ажиллахад бэлэн байна.

Баярлалаа.